vrijdag 19 mei 2017

Dirk Braeckman


Om elk misverstand te vermijden: de bovenstaande foto is niet van Dirk Braeckman, maar van mij. Ik wil niet pronken met andermans veren. Bovenstaande foto is een poging om een eigen product zo te bewerken dat het in de stijl en de sfeer van het werk van Braeckman komt te liggen.
Ik vind fotograaf - hij noemt zichzelf "beeldenmaker" - Dirk Braeckman (°Eeklo, 15 juni 1958) een intelligent kunstenaar. Wanneer vind je iemand intelligent? Laten we openhartig zijn: we vinden iemand intelligent wanneer die min of meer hetzelfde denkt als wij. 
Dirk Braeckman maakt ongewone foto's van gewone mensen en dingen. En hij praat op een ongekunstelde manier over kunst. Dirk Braeckman - dat weet de cultureel geïnteresseerde lezer natuurlijk - vertegenwoordigt dit jaar (2017) België op de Biënnale voor beeldende kunsten van Venetië, het summum van erkenning dat voor een kunstenaar weggelegd is.
De beelden van Dirk Braeckman zijn als een verfrissende douche in een wereld van oververhitte visuele blufferij, zijn woorden een verademing in een wereld waar het uitkramen van holle frasen en het verkopen van gebakken lucht schering en inslag zijn. 
Braeckman doet in zijn werk afstand van een aantal vanzelfsprekendheden van de hedendaagse (digitale) fotografie: kleur, contrast, scherpte - technische perfectie. Hij maakt in stilte een statement tegen al de bling-bling van de professionele fotograaf - die van de reclame, de mode, de lifestyle, de glossy magazines! Bij Braeckman is het: back to basics. 
Dat Dirk Braeckman op een verstandige manier over zijn werk en over kunst in het algemeen kan praten, ondervond ik onlangs: op vrijdag 12 mei (2017) om precies te zijn (en ik ben graag precies, als het op tijdstippen aankomt), in het televisieprogramma Culture Club waar presentator Bent Van Looy een gesprek had met Braeckman, in Venetië.
"Als ik aan het fotograferen ben kijk ik meestal niet naar het centrum, maar naar de randen. Daar wordt het beeld gemaakt. De uitsnit is al een extreme ingreep in de realiteit", aldus Braeckman. Voilà, als iemand zoiets zegt ben ik geneigd meteen een fles champagne te ontkurken - van enthousiasme. Want jawel, de uitsnit - de "cadrage" zegden wij destijds op de filmschool, en dat woord gebruik ik nog altijd - dat is het natuurlijk waar het in de fotografie (en in de andere beeldende kunsten) in de eerste plaats om gaat, die is wezenlijk en ongemeen belangrijk. Wat zet ik er op en wat niet? Overigens zit er ook cadrage in ons schrijven en spreken: wat schrijf/zeg ik en wat verzwijg ik? 
Maar er was meer dat mij in de uitspraken die Braeckman in hogergenoemd programma deed buitengewoon beviel. Natuurlijk vroeg Bent Van Looy naar het verhaal àchter de foto's - "is dat een modelspoorweg of is dat een echte berg?". Men kan het Bent niet kwalijk nemen, het was een vraag van het soort dat aan elke beeldende kunstenaar veelvuldig gesteld wordt. Wat is dit? Wat bedoel je hiermee? 
"Dat is ook zoiets eh", zei Dirk Braeckman, en je zag aan zijn gezicht en hoorde aan zijn stem dat hij vriendelijk en begripvol wou blijven (want dat was hij de hele tijd: sympathiek, iets wat je van sommige andere hedendaagse kunstenaars niet zeggen kan), maar toch met de vraag verveeld zat. "Ik kan er moeilijk zo iets over vertellen..." ging Braeckman voort: "als je heel het verhaal of iets erover vertelt blijft het verhaal over en is het beeld weg". En nog: "het is niet de bedoeling een verhaal te vertellen. Uiteraard zit er een verhaal achter. Maar het is niet belangrijk voor ernaar te kijken". Prachtig gezegd - helemaal mijn mening - en dus intelligent (grapje!). Ik verwacht van de kunstenaar niet dat hij mij een (zijn) verhaal vertelt, dat hij mij een (zijn) boodschap aanprijst, onder de neus wrijft. Ik hoef geen biografische, anekdotische, narratieve inkleding van het beeld, laat staan een propagandistische. Ik wil het beeld, en daar zelf mijn eigen verhaal bij verzinnen. 
"Bij mij is het meer de suggestie" aldus Dirk Braeckman, "ik probeer vanuit mijn heel dichte omgeving heel triviale dingen op te nemen en daar dan een nieuw beeld mee te maken. En dan wordt een nieuw verhaal gemaakt in de geest van degene die er naar kijkt". 
Mag ik nu nog wel vertellen dat de foto boven deze tekst door mij werd gemaakt op 16 maart 2016, in het huis waar ik van 1949 tot 1964 mijn kinderjaren doorbracht? De huurster van de woning was overleden, het huis stond leeg, in afwachting van nieuwe huurders. Ik maakte een fotografische sentimental journey in la maison où j'ai grandi. Het fotograferen - de concentratie die daarbij nodig was - maakte de met dit weerzien verbonden emotionaliteit draaglijk. De foto toont "de gang", en werd genomen vanop de trap naar de eerste verdieping. Helemaal achteraan ziet men de voordeur. De dubbele deur links - gedeeltelijk in glas - leidt naar "de voorplaats", de voorkamer: in mijn kinderjaren stonden daarin drie zware, met een groene, licht weerbarstige, stof beklede clubzetels en een rond salontafeltje, en ook het bureau van mijn vader, een indrukwekkend meubel. 
Ik weet het: het vertellen van dit autobiografische verhaal staat haaks op de stelling die Dirk Braeckman poneerde en die ik net nog volmondig onderschreef. Soms ben ik niet consequent. En dan?

Bronnen...
- Gesprek van Bent Van Looy met Dirk Braeckman in het televisieprogramma "Culture Club", op de VRT-zender Canvas, vrijdag 12 mei 2017.
- Op de "officiële" website van Dirk Braeckman: http://www.dirkbraeckman.be/work kan men een uitgebreide reeks werken van de "beeldenmaker" bekijken. Ik vermoed dat de ontwerper van de website bij het installeren van het aanvinkmechanisme om naar de volgende foto over te stappen het sluitermechanisme van een fototoestel heeft willen suggereren - in theorie een creatief idee maar in de praktijk vind ik die bruuske witte flits toch storend en in tegenspraak met de rustige, ingehouden spanning van de foto's zelf. 
- De stelling dat ik van de beeldend kunstenaar een beeld en geen boodschap wil krijgen, omdat ik liever zelf mijn verhaal verzin, ontwikkelde ik eerder al in mijn blogtekst over de "Arcanjo" van de Portugese kunstenaar Aureliano de Aguiar, gepubliceerd op 20 mei 2011: http://zandinjehand.blogspot.be/2011/05/