vrijdag 10 augustus 2012

Drukkerij Moderna


Als kind heb ik thuis nogal wat geïllustreerde weekbladen onder ogen gekregen: Ons Land, Ons Volk, De Post… Ze moeten indruk op mij hebben gemaakt. Was het de combinatie van teksten en foto's die mij fascineerde? De grote variatie aan onderwerpen? In elk geval ben ik al op jonge leeftijd begonnen die magazines na te apen, door zelf boekskes en gazettekes en blaadjes te vervaardigen. Eerst schreef ik ze met de hand, en plakte er her en der uitgeknipte foto's bij - later, toen ik over de luxe van een eigen schrijfmachine beschikte, typte ik ze en produceerde ik ze met behulp van doorslagpapier in verschillende exemplaren. Jammer dat er toen nog geen sprake was van de computer en de printer - die zouden me uitstekend van pas zijn gekomen.
In latere jaren ben ik met film en televisie in de weer geweest, heb ik zelfs een tijd bij de radio gewerkt… maar neen, die audiovisuele media-poespas, dat was mijn ding niet - te veel technische rompslomp, te veel aangewezen op anderen… Pas recent heb ik tenvolle begrepen dat ik een man ben van het geschreven woord, en van het statische beeld - dat ik dat altijd geweest ben en altijd zijn zal. Met de opeenstapeling der jaren ontdekt men de essentials in (bijna) alles, ook in zichzelf…
Soms kreeg ik bij de uitvoering van mijn journalistieke plannen de gewaardeerde medewerking van mijn vriend Etienne. Zo besloten we op een mooie dag - het zijn de vroege sixties, wij waren hooguit 13 à 14 jaar - met het oog op een blaadje dat we gingen maken, zelf interviews te gaan afnemen van interessante mensen uit de omgeving. Een prima idee, het zou ons product de authenticiteit en originaliteit geven die in mijn journalistieke schrijfsels nog al eens ontbraken: uitzonderingen niet te na gesproken waren die sterk geïnspireerd door wat ik in de echte magazines had gezien en gelezen - om niet te zeggen dat het er afkooksels van waren.
Kuifje-de-jonge-reporter achterna… Een kleine brainstorm leverde een lijstje op met slachtoffers die voor een interview in aanmerking kwamen. Ik kan me herinneren dat we uiteindelijk vier gegadigden met een bezoek vereerden: Fientje van Drukkerij Moderna (zie hierna) - koster Jef Gooris (die in zijn garage een wissen mand aan het weven was) - de bareelwachter aan de overweg van de Bergstraat (die druk doende was een vette saucijs te verorberen, en ons bars afscheepte) - en de kunstenares Maria Verstraeten (bewoonster van een huis aan de Mechelsesteenweg in Keerbergen, dat mijn aandacht had getrokken omdat het zo bijzonder rijkelijk voorzien was van kunstbeton).
Twee van de interviews - dat met Fientje van Drukkerij Moderna, en dat met Maria Verstraeten - hebben uiteindelijk geleid tot een door mij uitgeschreven tekst die in mijn archief bewaard is gebleven (van het gesprek met Fientje vond ik zelfs de door mijn vriend ter plekke gemaakte aantekeningen terug). Mogelijk heeft ook ons bezoek aan koster Gooris een artikeltje opgeleverd maar is dat verloren gegaan.
Fientje (in het dagelijks leven zegde men Fienke), en haar echtgenoot Jos den drukker, zorgden in het begin van de jaren zestig voor enige ophef in Boortmeerbeek door in de Kapitein Armand Tobbackstraat, net voorbij de Molenbeek en bijna op de hoek met de Audenhovenlaan, een nieuwe en voor die tijd zeer moderne handelszaak te bouwen (zie foto boven deze tekst). Drukkerij Moderna stond er in sierlijke letters op de voorgevel, maar eigenlijk was het verzorgen van allerlei klein drukwerk - wat tot het takenpakket van echtgenoot Jos behoorde - slechts een deel van hun gevarieerde commerciële activiteiten. De drukkerij lag achteraan in het pand (links op de foto).
Vooraan was er een - naar de normen van toen - zeer ruime winkel, met twee grote uitstalramen. Links werden vooral speelgoed, strips en snuisterijen te koop aangeboden. Rechts stonden… jawel, doodskisten uitgestald, en rouwkransen (in kunststof). Dat sloot goed aan bij de drukkerij, waarin Jos doodsbrieven en bidprentjes produceerde. Echte begrafenisondernemers die zoals nu alle aspecten van een uitvaart verzorgen, had je toen (bij mijn weten) op een dorp nog niet, maar Jos hing bijvoorbeeld ook rouwkapellen aan de huizen van overledenen - een geplogenheid die toen weliswaar op haar laatste benen liep.
Als nieuwe ster aan het Boortmeerbeekse drukkersfirmament betekende Jos serieuze concurrentie voor de Drukkerij Albert Verhoeven-Van Rillaer, die traditioneel het kleine drukwerk in de gemeente voor haar rekening nam, en waarvan de echtelieden, naar wie ze genoemd was, in de Dorpsstraat een klein en muffig winkeltje uitbaatten. Doodskisten verkocht den drukker in 't dorp niet, kranten, tijdschriften en stripverhalen dan weer wel.
Met Drukkerij Moderna - de naam alleen al was een statement - deden de frisse, kleurrijke, dynamische, nieuwerwetse, beloftevolle jaren zestig hun intrede in het Boortmeerbeekse winkelwezen! Drukkerij Moderna was de Boortmeerbeekse vertaling van de Expo '58-slogan De toekomst begint vandaag!
"Boeken, schoolgerief, souvenirs, speelgoed, doodskisten: de Drukkerij Moderna is een grootwarenhuis in het klein", zo luidde de titel van mijn artikeltje. Ik laat het hier in extenso volgen. Het is als de echo van een stukje dorpsverleden. Het is van een aandoenlijke eenvoud. De vragen waren voorspelbaar, de antwoorden nog meer. Er was, vind ik nu, toch één interessante vraag bij, die over de doodskisten…
"Op de hoek van de Kapitein Armand Tobbackstraat en de Audenhovenlaan staat de nieuwe drukkerij Moderna, bestuurd door drukker Jos en zijn sympathieke vrouw Fientje. Aan deze drukkerij is tevens een winkel verbonden die we wel wat met een grootwarenhuis kunnen vergelijken. We hebben U in onze titel al opgesomd wat U er zo allemaal krijgen kunt en als we U dan nog zeggen dat Fientje vroeger naaister was en nu nog voor 'dedees en degeen' kleren maakt zult U met ons moeten toegeven dat we Moderna gerust een grootwarenhuis in het klein kunnen noemen.
Reporter: U verkoopt veel boeken, welke zoal het meest?
Fientje: Vooral beeldverhalen van Nero, Suske en Wiske enzo; zelfs de grotere mensen houden daar van!
Reporter: Lazen de mensen, volgens uw verkoop, vroeger minder dan nu?
Fientje: Ja, vooral bij de jeugd neemt het lezerspubliek steeds toe; van de ouderen weet ik dat niet vermits ik enkel jeugdboeken verkoop.
Reporter: U verkoopt ook speelgoed, wat zoal het meest?
Fientje: De jongens kopen vooral auto's en de meisjes natuurlijk poppen.
Reporter: Rond welke tijd van het jaar verkoopt U het meeste boeken en speelgoed?
Fientje: Ongetwijfeld in de maand december met St. Niklaas, Kerstmis en ook met Nieuwjaar.
In een ander gedeelte van de winkel staan doodskisten en kransen ten toon.
Reporter: Vindt U het niet griezelig wanneer U die doodskisten afstoffen moet?
Fientje: In het begin wel, maar een mens raakt aan zoiets gewoon!
We wilden ook nog iets weten over het drukken van een boek maar daar wist Fientje niet zoveel van. Wij drukken enkel affiches, naamkaartjes, doodsbrieven, reclames enzo maar geen boeken, zegde ze. Maar wel wist ze over de boekendruk: 'bij een boek wordt elk blad afzonderlijk gedrukt en daarna samengebonden, er worden van één bepaald blad zoveel exemplaren gedrukt als de oplage van het boek'.
Zo wisten we dan meteen al heel wat meer over de werking van het klein-grootwarenhuis dat de drukkerij Moderna is. We danken Fientje hartelijk voor het halfuurtje dat ze over had om ons dit interview te verlenen" (einde citaat).
Na verloop van tijd heeft de winkel van Fientje plaats gemaakt voor een bankfiliaal, dat later op zijn beurt opgevolgd werd door weer andere handelszaken. In hun nieuwe huis in de Audenhovenlaan hielden Jos en Fientje geen winkel meer, maar bleef Jos wel zijn drukkersactiviteiten voortzetten.
Jos den drukker, die eigenlijk Jos Verhoeven (°Mechelen, 26 mei 1933) heette, overleed te Boortmeerbeek op 14 november 2002. Fientje (Josephine Feyaerts) leeft nog.

Geraadpleegde bron : overlijdensbericht Jos Verhoeven, 2002.
Dat de oude drukker (Albert Verhoeven) en de nieuwe (Jos Verhoeven) dezelfde familienaam hadden moet toeval zijn geweest, ze waren voor zover ik weet geen familie van mekaar.

NASCHRIFT. Fientje (Josephine Feyaerts, °Leuven, 31 oktober 1935) overleed op 11 november 2012 in het palliatieve zorgcentrum "De Mantel" in Mechelen. (Bron: overlijdensbericht).