Zaterdag 18 augustus 1962 was een belangrijke dag voor het Vlaams-Brabantse dorpje Werchter. En neen, jonge lezertjes, dat had toen niksmendalle te maken met muziek - het enige noemenswaardige openlucht-muziekfestival in België in die dagen was dat van het Waalse Comblain-la-Tour. Het was op het vlak van wielrennen dat Werchter anno 1962 hoogtijdagen beleefde. En dat dankzij de jonge Jos Wouters, die als een komeet aan het wielerfirmament was verschenen. Echte wielerliefhebbers hadden het overigens niet over Jos, maar over Jokke Wouters.
Eigenlijk was Jos geboren in Keerbergen (op 21 februari 1942), maar hij was opgegroeid in Wakkerzeel, toen een gehucht van Werchter (bij de gemeentelijke herindeling van 1977 zou het naar Haacht verhuizen). Jokke Wouters had in 1961 als 19-jarige zowaar de herfstklassieker Parijs-Tours gewonnen, was uitgeroepen tot de grote belofte van het Belgische wielrennen, en leek volop op weg de in hem gestelde verwachtingen in te lossen door in het voorjaar van '62 meteen al een tweede klassieker op zijn naam te schrijven (Parijs-Brussel, een wedstrijd die toen op het niveau van de Ronde van Vlaanderen en Parijs-Roubaix stond).
Geïnspireerd door de successen van hun dorpsgenoot - en door het feit dat in hun woonplaats Demer en Dijle samenvloeien - richtten enkele sportieve Werchternaren in mei '62 prompt de wielerclub Dijle- en Demerspurters op, met als standplaats het café dat de vader van de Jokke, Philemon Wouters, uitbaatte langs de weg van Haacht naar Rotselaar, ter hoogte van de Werchterse Dijlebrug. En al even prompt organiseerden deze zelfde wakkere Werchternaren ook een groot wielercriterium, natuurlijk met steun van de plaatselijke brouwerij Jack-Op.
Het evenement had plaats op zaterdag 18 augustus 1962. Ook voor mij een belangrijke dag, want het moet de eerste keer zijn geweest dat ik op eigen houtje - samen met mijn jeugdvriend Etienne - naar een sportwedstrijd buiten mijn dorp ging kijken. Ik was dertien jaar.
Eigenlijk togen mijn vriend en ik met een dubbele agenda naar Werchter: we wilden de coureurs, waar we door onze wielerbelangstelling en door toedoen van de media zeer vertrouwd mee waren, met eigen ogen aanschouwen, en we wilden vooral ook hun handtekeningen bemachtigen. Want inderdaad: die 18de augustus 1962 (ik zegde toch dat het een belangrijke dag was) betekende de start van mijn autogrammenverzameling - een project waar ik nog een hele tijd aan voortgebouwd heb, en waar ik naast wielrenners vervolgens beroemdheden uit andere sporttakken en uit de lichte muziek, en tenslotte zelfs schrijvers in opnam. Weliswaar bekwam ik sommige handtekeningen door naar de gegadigden een briefje te sturen: een beetje een zwak punt toch, want hoewel die veelal zo vriendelijk waren het gevraagde op te sturen, kon men natuurlijk nooit met volkomen zekerheid weten of met name de drukst gesolliciteerden onder hen het zetten van hun handtekening niet hadden overgelaten aan een hulpvaardige vader, moeder, zus of verloofde…
In een persartikel uit die tijd - vermoedelijk uit de krant Het Laatste Nieuws - werden de wielerliefhebbers warm gemaakt voor de Werchterse wedstrijd… "Het is de eerste maal in de loopbaan van de plaatselijke vedette Jos Wouters dat Rik Van Looy in Werchter zal optreden. Die ontmoeting Wouters - Van Looy zal wel de hoofdfaze worden van dat groot criterium. Hun rivaliteit is immers nog gescherpt sinds het ogenblik dat Wouters niet weerhouden werd door het selectiecomité van de B.W.B. [de Belgische Wielerbond], voor het aanstaande wereldkampioenschap te Salo. Vandaar dat het criterium nog meer de aandacht vraagt.
Benevens Wouters die Van Looy 'ontvangt' staan er echter nog een reeks andere 'grote namen' op de aanplakbrief; namelijk Van Steenbergen, die Wouters wellicht een handje zal toesteken in zijn strijd tegen Van Looy. Van Looy van zijn kant zal vergezeld zijn van Armand Desmet en de kampioen van België Planckaert. Daems, Van Schil, Beheydt (sic), Louis Proost enz. zullen de mannen zijn die zullen trachten het duel tussen Wouters en Van Looy uit te buiten. Dat wordt dus werkelijk een groot wielerfestijn met medewerking van ons blad".
Dat was een mooie voorstelling van de (koers)zaken - want uiteraard hadden zulke criteria als wedstrijd - toen net als nu - niet al te veel om het lijf. Eigenlijk ging het om het zich vergapen aan de beroemdheden, en om de sfeer: de kleurrijke truitjes, de reuk van massage-olie, de fraaie koersfietsen…
"Te 16 uur ontvangst op het gemeentehuis van wereldkampioen Van Looy, de nationale kampioen Jos Planckaert en van de plaatselijke vedette en winnaar van Parijs-Brussel, Jos Wouters. Vervolgens voorstelling van de renners. Vertrek te 16 u. 30 aan de Brouwerij, waar ook de aankomstlijn zal getrokken worden. Er zijn 40 ronden af te leggen. Microreportage over gans de omloop. Talrijke premiën zullen de renners aanmoedigen en de basis vormen van een ononderbroken strijd. Alle koersformaliteiten bij Jos Wouters".
In het programmaboekje van dat historische Werchterse wielercriterium (zie de afbeelding boven deze tekst) stonden 31 deelnemers opgesomd. Buitenlandse renners waren er niet, wél het kruim van de Belgische beroepswielrennerij, aangevoerd door de toenmalige wereldkampioen Rik Van Looy en de Belgische kampioen Jef Planckaert. Ook de Belgische renners die zich dat jaar hadden doen opmerken door etappezeges in de Ronde van Frankrijk waren van de partij: Willy Vandenberghen, Emile Daems, Willy Vannitsen en Eddy Pauwels.
Naast de grote (en minder grote) vedetten liet men ook de renners uit de regio aantreden: Lode Anthonis en Jan Storms uit Tremelo, Alfons Sweeck uit Keerbergen, Richard Everaerts uit Haacht en Jozef Scherens uit Werchter. Laatstgenoemde mag natuurlijk niet verward worden met de legendarische "Poeske" Scherens (1909-1986), die zijn oom en peetvader was, en die Werchter in een vroeger tijdperk al eens op de wielerwereldkaart had gezet door tot zeven keer toe het wereldkampioenschap zuivere snelheid op de wielerbaan te winnen (1932-1937 en 1946).
Eveneens aan de start in Werchter: Rik Van Steenbergen, drievoudig wereldkampioen op de weg (1949, 1956, 1957). Op dat moment, op 37-, bijna 38-jarige leeftijd echter een oude glorie, nagenoeg alleen nog actief op de wielerbanen en in de criteria. Maar: ploegmaat van Jokke Wouters, en binnen dat door de margarinefabrikant Solo gesponsorde team uitgeroepen tot een soort mentor van de rijzende ster. Tijdens de wedstrijd vernamen we al vrij snel van een oudere (en meer ervaren) mede-toeschouwer dat "grote Rik" - zoals hij wel werd genoemd - "over de brug was gereden" en zodoende geruisloos van het parcours verdwenen was. "Opgegeven wegens technisch defect" heette het officieel, maar de snelle aftocht van de voormalige grootheid strookte geheel met zijn reputatie, en dat was die van de poenpakker, die het er - zeker nu het eind van zijn carrière in zicht was - enkel om te doen was zoveel mogelijk startgelden binnen te rijven en daar zo weinig mogelijk zweet voor te laten.
Een voor mij prettige bijkomstigheid van het Werchter-criterium van 1962 is, dat ik er destijds "een ooggetuigeverslag" van geschreven heb. Dat kwam omdat ook ik, net als de Werchternaren en zovele anderen uit mijn streek, onder de indruk van het talent van Jokke Wouters was geraakt, en supporter van hem was geworden (aldus mijn allereerste wieleridool, Eddy Pauwels uit Bornem, verloochenend). Dat supporter-zijn hield in mijn geval hoofdzakelijk in dat ik een plakboek over Jos Wouters aanlegde, waarin ik uiteraard ook verslag uitbracht over de wedstrijd in Werchter. Het plakboek is bewaard, en zodoende ook het opstelletje - kort, en sterk toegespitst op mijn handtekeningen-besognes - dat ik als 13-jarige aan het groot wielercriterium van Werchter wijdde…
"Wij waren naar Werchter gegaan niet zozeer voor de koers dan wel om handtekens te verzamelen en ook om de favorieten eens van dichtbij, in levende lijve te zien. Nog voor wij op de eigenlijke omloop kwamen, zagen we Frans Demulder het café van Jos Wouters binnengaan om zich te verkleden [ik bedoelde: zich om te kleden]. Op de omloop gekomen zagen we Van Schil die zijn fiets uit de wagen haalde. Dat werd het tweede handteken.
Toen de koersmannen zich naar de start begaven regende het handtekens op mijn boekje. Ook dat van Van Looy. Rik was met één der koerscommissarissen aan het praten toen ik hem aanklampte. Met Planckaert was het moeilijker. De koers zelf gaf niet zozeer een vertoon. Wegens bandbreuk moest Wouters de strijd staken. Daems won de peletonsprint".
Door tegenslagen - een eerste zware val op 23 september 1962, een tweede in november 1963 - heeft Jos Wouters de grote verwachtingen die zijn briljante start in de professionele wielerwereld hadden gewekt, niet waar kunnen maken. Reeds in 1965 zette hij een punt achter zijn profcarrière - hij was nog maar 23.
Het wielercriterium van Werchter kende kennelijk nog een tweede en een derde editie (1964, 1965), maar hield dan op te bestaan. Rond dezelfde tijd ging de Werchterse brouwerij Jack-Op ten onder.
In 1974 werd voor het eerst het muziekfestival "Rock Werchter" georganiseerd. In 1977 werd de gemeente Werchter ingelijfd bij Rotselaar. Mettertijd werd de oude brug over de Dijle vervangen door een kolossaal viaduct. Er kwam - niet alle vooruitgang is achteruitgang - een (halve) ringweg waardoor het doorgaand verkeer uit de dorpskern verdween. Buiten de festivaldagen is Werchter een rustig dorp. In restaurant Sint-Jan is het lekker tafelen.
Naast de in de tekst vermelde bronnen raadpleegde ik ook het boek J. HAMELS, Wielerparels uit de regio Haacht, Herent, 2008, en de website De Wielersite, www.dewielersite.net/db2/wielersite.
