Een idyllische foto van mijn ouders, gemaakt in de eerste helft van augustus 1955... Net als de twee vorige jaren maakten ze toen een korte buitenlandse reis. De opname moet gemaakt zijn in Duitsland of in het Groothertogdom Luxemburg - en, zoals men zien kan, in een mooi stukje natuur. Mijn vader Oscar Wollebrants was 34, mijn moeder Maria Budts 33.
Over die reis van 1955 bezit ik maar weinig gegevens. Er is geen reisplan van bewaard en in haar memoires heeft mijn moeder er niet over geschreven. Wel trof ik in het archief van mijn vader een groene briefomslag aan met de aanduiding "1955 Duitsland": daarin acht foto-afdrukken en tien "zwartekes", zoals men negatieven in de volksmond van destijds noemde.
Uit de foto's valt te leren dat mijn ouders dat jaar niet op stap gingen met hun vrienden "Jef en Mit" (Peeters-Vloebergh), met wie ze in 1953 naar het Groothertogdom Luxemburg en in 1954 naar Duitsland waren getrokken, maar met een ander bevriend echtpaar, "Swaikke en Lucienne" (Verhoeven-Verlinden). De verklaring dient meer dan waarschijnlijk gezocht in het feit dat "Jef en Mit" anno 1955 verblijd werden met de geboorte van een tweede kind, hun dochter Nadine.
Net als bij de vorige twee reizen verplaatste men zich ook in 1955 met de auto - onze groene Renault 4, nummerplaat C5393 - en was mijn vader de chauffeur. Hij zal ook de reisroute uitgeknobbeld hebben. Om die enigszins te reconstrueren moet ik me behelpen met drie douane-stempels in de reispaspoorten van mijn ouders en met de afstempelingen op drie of vier ansichtkaarten die ze verstuurden. Deze "stempel-bronnen" geven ook enige aanduidingen over de precieze data waarop mijn ouders die zomer onderweg waren.
Vermoedelijk vertrok men op zondag 7 augustus, want op die dag stak men de Belgisch-Duitse grens over in Ternell-Mützenich, waarvan de ligging doet veronderstellen dat men op het romantische plaatsje Monschau afstevende. Allicht reisde men dezelfde dag door naar de Rijn en het Siebengebirge, vereerde men de Drachenfels - de beroemdste van de zeven toppen van dit gebergte - met een bezoek, en nam men tenslotte zijn intrek in een hotel in het stadje Königswinter.
In Königswinter deden mijn ouders twee ansichtkaarten op de bus: ze zijn beide afgestempeld op 7 augustus - de Duitse post werkte dus zelfs op zondag! Een eerste kaart was bestemd voor mijn vaders moeder (mijn grootmoeder en meter) Maria Ceuleers, weduwe van Frans Constant Wollebrants. Ze toonde "Das Siebengebirge am Rhein" en was in kleur.
Een tweede ansicht werd naar mij gestuurd. Op de voorzijde: een zwartwit foto met "Blick über den Rhein auf Drachenfels und Drachenburg”. Het adres op de keerzijde maakt duidelijk dat ik ook gedurende de ouderlijke reis van 1955 logeerde bij mijn moeders oom en tante André en Emma Cauwenberghs-Schoeters in Mechelen. Mensen die alles deden om het mij naar de zin te maken, maar "ik was er niet graag" en ik miste mijn papa en mama gruwelijk. Ik was zes jaar.
Over het traject van de volgende dag - maandag 8 augustus - tast ik bijna geheel in het duister. Reed men langs de Rijn tot in Rüdesheim? Ik bezit een kleurrijke ansichtkaart waarop een jongen met rugzak en hoed zijn zweet afwist, en met de vermelding "GruB aus Rüdesheim/Rhein". De datum waarop de kaart door de post werd afgestempeld valt niet duidelijk te lezen, en ik heb er lange tijd mijn twijfels over gehad of de kaart nu uit '54 (toen mijn ouders alleszins Rüdesheim bezochten, er zelfs overnachtten) dan wel uit '55 dateerde: laat ik een lang verhaal kort maken door te zeggen dat ik momenteel inzet op (8 augustus) 1955…
Wat er ook van zij: nog steeds op maandag 8 augustus - ik vermoed tegen de avond aan - werden de reispassen van mijn ouders door de Duitse douane afgestempeld in Wasserbilligerbrück, op de grens met het Groothertogdom Luxemburg.
Vanuit dit plaatsje stuurden mijn ouders een prentbriefkaartje aan mijn vaders moeder, met een zwartwit foto die een sterk argument vormt om aan te nemen dat ze die dag inderdaad langs de Rijn waren gereden: "Burg Maus m. Blick a. d. Rhein"! Deze ansicht werd afgestempeld op 9 augustus: ik vermoed dat ze een dag eerder, op een vrij laat uur, op de bus was gedaan.
Heeft men tijdens de nacht van maandag 8 op dinsdag 9 augustus in een hotel in het Groothertogdom - misschien in Wasserbillig - gelogeerd?
In elk geval bracht men - ik vermoed de volgende dag, op de thuisreis - nog een bezoek aan Bastenaken (Bastogne), want (net als in 1953) werden er foto's gemaakt aan de aldaar tentoongestelde legertank en aan het oorlogsmonument.
Kennelijk duurde de reis van 1955 dus slechts drie dagen (7-8-9 augustus) en was het enigszins een "combinatie" van de driedaagse reis van 1953 naar het Groothertogdom Luxemburg en de zesdaagse reis naar Duitsland van 1954 - een soort best of… Dat de reizen die mijn ouders met hun vrienden ondernamen nooit lang duurden zal voor een deel wel te maken hebben gehad met de eerder gesignaleerde emotionele weerstand die ze bij mij opriepen.
Wat dient mijn vorige week zaterdag geboren kleinzoon Kwinten Oscar Wollebrants verder nog te weten over de maand augustus van het jaar 1955?
Dat uitgerekend op zijn geboortedag, 3 augustus - maar dan 58 jaar eerder - de Vlaamse topatleet Roger Moens in Oslo een nieuw wereldrecord op de 800 meter liep - maar daarover zal hij (later) alles kunnen lezen in mijn blogartikel van vorige week.
En dat, op woensdag 10 augustus - toen mijn ouders dus net terug waren van hun tweede Duitsland-reis - op het vliegveld van het Vlaams-Brabantse Melsbroek mwami Charles Mutara Rudahigwa arriveerde, de koning van Ruanda (het huidige Rwanda). Samen met zijn echtgenote Rosalia Gicanda. Het Ruandese koningspaar - Tutsi's en zoals alle leden van dit volk zeer groot van gestalte - reisde meteen door naar… Keerbergen (een gemeente in de omgeving van mijn woonplaats Boortmeerbeek, dit zeg ik er maar even bij ten behoeve van mijn sub-regionale en internationale lezerspubliek).
In Keerbergen woonden de Rwandese royals, zoals we in de krant Gazet van Mechelen van die dagen kunnen lezen, op donderdagochtend 11 augustus een plechtigheid bij "ingericht door het gemeentebestuur van Keerbergen en tijdens welke twee straten van de gemeente de naam kregen van resp. Ruandadreef en Mwami Moetaradreef". In die laatste straat had de mwami een terrein van 1,5 hectare aangekocht "waar hij een zomerverblijf wil doen bouwen". Op zondag 15 augustus woonde hij in Keerbergen de mis bij.
Even wat historische duiding… Ruanda (nu Rwanda) was, samen met Urundi (nu Burundi) één van de twee (kleine) gebieden waarover België na de Eerste Wereldoorlog door de Volkenbond (de voorloper van de Verenigde Naties) de voogdij had toegewezen gekregen. Vóór de oorlog hadden Ruanda en Urundi deel uitgemaakt van het Duitse koloniaal bezit in Afrika. De facto was het "mandaatgebied" Ruanda-Urundi (na de Tweede Wereldoorlog sprak men officieel van een "trust-gebied") in de fifties een Belgische kolonie, net als het (veel uitgestrektere) Belgisch Congo.
Mwami Mutara (of Moetara) (°1913) was in 1931 koning of mwami van Ruanda geworden, nadat zijn eigenzinnige vader door de Belgen was afgezet (men zou zowaar een zekere parallel met de latere Belgische "koningskwestie" kunnen trekken). De jonge en volgzame mwami lag jarenlang zeer in de gratie van het Belgische bestuur - en nadat hij zich anno 1943 tot het katholieke geloof had bekeerd waren natuurlijk ook onze missionarissen tuk op hem.
Tijdens zijn Belgische verblijf van augustus 1955 nam de mwami van Ruanda zijn intrek in het Keerbergse luxe-hotel "Le Grand Veneur", gelegen op de hoek van de Tremelobaan en de Vlieghavenlaan (het gebouw bestaat nog, maar het is geen hotel meer).
Vreemd, maar als ik bij mijn research niets over het hoofd heb gezien, duurde het tot september voor ons regionale weekblad De Haechtenaar aandacht besteedde aan het verblijf van de beroemde gast in onze streek. Op 10 september schreef de krant: "In ons dagblad ontdekten wij een foto van de 2,10 m. grote Mwami van Ruanda, die momenteel in de Grand Veneur te Keerbergen verblijft. De foto werd genomen tijdens een schieting te Werchter, waar de Mwami eveneens pijl en boog gehanteerd had, en waar 't bovendien bleek dat hij een zeer handig schutter is".
En verder: "De Mwami is zeer populair geworden in de streek. Hij is een beminnelijk man en buitengewoon sportief. Zo was hij verleden Zondag aanwezig op de motocross te Keerbergen om vervolgens nog de voetbalwedstrijd Mechelen-Anderlecht bij te wonen. De vorst is tijdens dit verblijf zeer veel gaan houden van Keerbergen en zijn bevolking. En wij zijn er van overtuigd dat de Keerbergse bevolking evenveel is gaan houden van deze zo sympathieke als gedistingueerde verschijning".
Overigens dient gezegd dat het de Belgische krantenlezer in september '55 niet gemakkelijk werd gemaakt, want rond dezelfde tijd zakte ook de koning of mwami van Urundi (het huidige Burundi) naar België af!
Op dat moment verbleven er dus twee mwami's in ons land. Zou u denken. Dacht ik ook. Maar neen. De krant Gazet van Mechelen leerde zijn lezers dat het meervoud van mwami geenszins mwami's is - maar bami. Ja, het doet u denken aan een Chinees restaurant, maar dat kan ik ook niet helpen.
Op maandag 5 september 1955 had de mwami van Urundi - kennelijk ook een sportliefhebber - een ontmoeting met de toen net nieuwe wereldkampioen wielrennen Stan Ockers, en op woensdag 21 september werden de twee bami door koning Boudewijn en ex-koning Leopold III ontvangen op het kasteel van Ciergnon.
Hoelang de mwami van Urundi in ons land vertoefde weet ik niet, maar die van Rwanda had het in de Keerbergse Grand Veneur kennelijk naar zijn zin: begin oktober resideerde hij er nog steeds, want op zondag 9 oktober werd hij tot ereburger van Keerbergen uitgeroepen. Bij die gelegenheid trok een feestelijke optocht door de gemeente. De mwami - vergezeld van zijn echtgenote - had zich "in groot ornaat" uitgedost om het diploma van ereburger in ontvangst te nemen.
Als ik me niet vergis waren de burgemeester van Keerbergen en de eigenaar van het prestigieuze hotel "Grand Veneur" in die dagen één en dezelfde persoon, maar ik stel voor de belangenverstrengeling die hier op kousenvoeten rondwaarde goedmoedig door de vingers te zien. Want het waren mooie dagen. Voor de mwami, en voor Keerbergen, waar men toen nog over de heide en door uitgestrekte dennenbossen kon dwalen - alleen en van geen mens gestoord.
In de tweede helft van de jaren vijftig raakten de Rwandese mwami en de Belgische overheid gebrouilleerd. De mwami droomde van een zelfstandig Rwanda, hetgeen zijn populariteit bij de eigen achterban deed stijgen, maar hem door de Belgen niet in dank werd afgenomen. In juli 1959 kwam mwami Mutara plots om het leven - meteen na een behandeling in een ziekenhuis nota bene (dat uw gezondheid nergens meer bedreigd wordt dan in een ziekenhuis is u allicht bekend). Zijn echtgenote, Rosalia Gicanda, was een dame van rond de tachtig toen ze tijdens de Rwandese genocide van 1994 werd afgeslacht. De Mwami Mutara- en de Rwandadreef in Keerbergen bestaan nog altijd. De heide en de uitgestrekte dennenbossen niet meer.
Bronnen…
Over de reis van mijn ouders… Reispassen van Oscar Wollebrants en Maria Budts, uitgereikt in 1954, verlengd in 1955 (met stempels Ternell, Mützenich en Wasserbilligerbrück); acht foto-afdrukken zonder aanduidingen op de keerzijde (behalve bij drie waarop het jaartal "1955" werd geschreven) en tien negatieven, gemaakt tijdens de reis van Oscar Wollebrants en Maria Budts naar Duitsland, augustus 1955, in foto-archief Oscar en Maria Wollebrants-Budts; één prentbriefkaart (beschreven in de tekst), door Oscar en Maria Wollebrants-Budts tijdens hun reis naar Duitsland gestuurd aan hun zoontje François Wollebrants, augustus 1955; twee prentbriefkaarten (beschreven in de tekst), door Oscar en Maria Wollebrants-Budts tijdens hun reis naar Duitsland gestuurd aan Oscar Wollebrants' moeder, de weduwe Maria Wollebrants-Ceuleers, augustus 1955; één prentbriefkaart (beschreven in de tekst), door Oscar en Maria Wollebrants-Budts tijdens hun reis naar Duitsland gestuurd aan hun zoontje François Wollebrants, hetzij in augustus 1954, hetzij in augustus 1955; eigen kennis.
Over het verblijf van de mwami… Foto met onderschrift in: krant Gazet van Mechelen, 11 augustus 1955, blz. 1; bericht De Mwami van Urundi te Keerbergen, in: krant Gazet van Mechelen, 13-14 augustus 1955, blz. 10 (in het bericht zelf bleek het wel degelijk om de mwami van Ruanda en niet die van Urundi te gaan); bericht De Mwami van Ruanda feestelijk onthaald te Keerbergen, De vorst woont de H. Mis bij, in: krant Gazet van Mechelen, 15 augustus 1955, blz. 2; artikel Mwami, in rubriek Kleine Kroniek van "De Haechtenaar", in: weekblad De Haechtenaar, jg. 65, nr. 37, 10 september 1955, blz. 2; bericht Het Studiebezoek der Bami van Ruanda en Urundi, Onderhoud met de minister, in: krant Gazet van Mechelen, 9 september 1955, blz. 5; bericht Stan Ockers bij de Mwami van Urundi, in: krant Gazet van Mechelen, 6 september 1955, blz. 9; foto met onderschrift in: krant Gazet van Mechelen, 22 september 1955, blz. 1; artikel Ereburger van Keerbergen, in rubriek Kleine Kroniek van "De Haechtenaar", in: weekblad De Haechtenaar, jg. 65, nr. 41, 8 oktober 1955, blz. 2; artikel Keerbergen, in: weekblad De Haechtenaar, jg. 65, nr. 41, 8 oktober 1955, blz. 7; film Rwanda: la mort du Mwami Mutara III (fragment uit een documentaire van Bart Govaerts), op website YouTube, www.youtube.com/, geraadpleegd augustus 2013; internet-encyclopedie Wikipedia (Nederlands- en Engelstalige versies), nl.wikipedia.org/ en en.wikipedia.org/, geraadpleegd augustus 2013; eigen kennis.
In het Keerbergse heemmuseum "De Botermolen" loopt momenteel een kleine tijdelijke tentoonstelling over het hotel "Le Grand Veneur". Overigens is dit museum, met onder andere zijn unieke karrenverzameling, ook voor het overige een bezoek meer dan waard!
Over de reizen van mijn ouders in de fifties, zie ook mijn blogstukjes Echternach van 12 augustus 2011 en Rüdesheim van 19 augustus 2011.
